Lễ cúng rừng của người Hmông

          Người H’mông (ngành Mông đen) bản Lao Khô I - xã Phiêng Khoài - huyện Yên Châu - tỉnh Sơn La, cư trú chủ yếu ở trên các rẻo đồi cao, họ sống thành từng bản. Người H’mông quan niệm: Nhà có ma nhà, rừng có ma rừng vì vậy, từ lâu họ đã có truyền thống tổ chức lễ cúng rừng vào tháng 12 hàng năm, để cầu xin thần rừng che chở bảo vệ con người được may mắn, mạnh khoẻ, hạnh phúc, không bị thiên tai đá lăn, đất lở, lũ quét mà do chặt phá rừng gây nên... Mỗi lần tổ chức lễ cúng rừng là dịp để ôn lại  truyền thống của gia đình, dòng họ, thắt chặt tình đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên trong cộng đồng dân cư. Đồng thời, Lễ cúng rừng cũng là dịp để mọi người bầy tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, với thần linh của núi rừng đã cho con người cuộc sống tốt đẹp và cầu mong thần rừng che chở ban cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, đời sống ấm no hạnh phúc.

Lễ vật cúng gồm:  1 con lợn (khoảng 40 - 50kg);  1 con chó (khoảng 20 - 25kg); 1 con gà, mỗi hộ 1 nén hương, 1 ít giấy (để cắt tiền gửi cho thần rừng) và một chiếc áo của 1 người đàn ông (do chủ nhà đại diện tổ chức chuẩn bị). Trước khi mổ lợn, chó, gà phải làm lễ cúng sống để báo với thần linh, con cháu dòng họ gửi lễ gồm lợn, gà, chó, giấy tiền… để thần linh biết và nhận lễ vật sau đó mới đem mổ để làm lễ cúng chính tại khu rừng đã được chọn.   

          Thầy cúng báo với thần linh, thần rừng, thần đất, chúng con dòng họ Tráng ở bản lao khô I - xã Phiêng Khoài - huyện Yên Châu - Tỉnh Sơn La. Hôm nay ngày lành tháng tốt dòng họ Tráng chúng con có lễ vật (kể tên các lễ vật) kính dâng lên các vị thần linh, mời các vị thần linh về hưởng thụ và phù hộ cho con cháu dòng họ Tráng không bị thiên tai do thiên nhiên gây nên như: đá lăn, lở đất, lũ rừng, cây đổ vào người... xin thần rừng che chở, bảo vệ cho con cháu dòng họ Tráng khoẻ mạnh, hạnh phúc, mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, đời sống ấm no.

          Khu rừng nguyên sinh của bản Lao khô mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc nên được gìn gữi khá tốt, tất cả người dân trong bản ai cũng có ý thức cao về việc bảo vệ khu rừng. Kể cả những cây to, cây khô cũng không ai khai thác để sử dụng.

          Sau khi cúng rừng xong cả bản tổ chức ăn uống ngay tại rừng với tinh thần vui vẻ phấn chấn và yên tâm.         

          Lễ cúng rừng của dân tộc H'mông (ngành Hmông đen) ở bản Lao Khô I xã Phiêng Khoài - huyện Yên Châu - tỉnh Sơn La. Là hình thức sinh hoạt văn hóa đặc biệt, một môi trường văn hóa đặc thù, lành mạnh, mang tính giáo dục cao. Lễ cúng rừng chính là một hình thức thể hiện bản sắc văn hóa tộc người độc đáo, nó chứa đựng tất cả những khát vọng, ước muốn tâm linh vừa trần tục vừa thiêng liêng, vừa thiết tha mãnh liệt của dân tộc H'mông, một dân tộc có ý chí kiên cường trong đấu tranh với thiên nhiên. Lễ cúng rừng có sức hấp dẫn, lôi cuốn mọi người, nó vừa là nhu cầu, là khát vọng của người dân, là dịp để người dân giải toả mọi lo âu. Nên mặc dù lễ cúng rừng đã có thời gian bị gián đoạn, nhưng lại được bà con đồng lòng khôi phục lại và phát huy nó ngày càng tốt hơn.

          Lễ cúng rừng của dân tộc H'mông (ngành Hmông đen) ở bản Lao Khô I xã Phiêng Khoài - huyện Yên Châu - tỉnh Sơn La. Là một trong những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc Hmông; Hạn chế được các yếu tố tiêu cực về thiên nhiên, từ đó bảo tồn, phát huy được giá trị tốt đẹp ý thức ứng sử với thiên nhiên để bảo vệ cuộc sống trong lành. Ý thức đó cứ thấm dần, thấm dần rồi ăn sâu vào tiềm thức của các thế hệ nối tiếp.      

                                                                   Nguyễn Thị Hồng Phương